Dünya Tiroid Haftası’nda açıklanan bilgilere göre dünyada ve Türkiye’de tiroid kanseri vakaları hızla artıyor. Özellikle kadınlarda tiroid kanserinin meme kanserinden sonra ikinci sırada yer alması dikkat çekicidir. Dünya çapında 300 milyondan fazla insan tiroid hastalıklarından etkileniyor. Tiroide bağlı hastalıkların ortaya çıkmasında; değer sıralamasında kadın cinsiyeti, yaş, genetik öykü ve gebelik faktörleri yer almaktadır. Memorial Ataşehir ve Hizmet Hastaneleri Göğüs ve Endokrin Cerrahisi Bölümünden Prof. Dr. Bülent Çitgez tiroid hastalıkları hakkında bilgi verdi.
Türkiye’de tiroide bağlı hastalıkların görülme sıklığı nedir?
Tiroid; Boynun ortasında, soluk borusunun önünde yer alan, hormon salgılayan bir bezdir. Vücut metabolizmasında değerli işlevlere sahiptir. Hormonun çok fazla salgılanmasına hipertiroidi, çok az salgılanmasına ise hipotiroidi denir. Guatr normalden daha büyük bir organdır. Cerrahi kısmı ilgilendiren ise tiroid bezinde gelişen nodüllerdir. Nodüller çok büyük boyutlara ulaşabilir, özellikleri ultrason ve gerekirse biyopsi ile belirlenebilir.
Tiroid nodülleri hangi karakterlere sahiptir?
Nodüllerin çoğu iyi huyludur. Ancak bunların yüzde 5-10’u kanserli hücreler içerebilir. Nodüller çok fazla hormon salgılamaz ancak bazıları çok fazla hormon salgılayarak hipertiroidizmin gelişmesine yol açar. Bu bezle ilgili hastalıklar Türk nüfusunun yüzde 35-40’ını etkiliyor ve özellikle kadınlarda görülüyor. Guatr ülkemizde endemiktir.
Nodüller çoğunlukla tedaviye iyi yanıt veriyor mu?
Tüm nodüller kansere neden olmaz. Yapıları kistik ve katı olabilir. Bazı hastalarda nodülün büyüklüğüne, tümörün büyüklüğüne veya lenf düğümlerinin tutulumuna bağlı olarak boyunda şişlik meydana gelebilir. Kitlenin baskısına bağlı olarak boğazda rahatsızlık hissi ve nefes alırken ağrı yaşanabilir. Özellikle ses kısıklığı, nefes darlığı, iştah kaybı ve lenf bezlerinin boydan boya şişmesi ileri tiroid kanserinin habercisi olabilir. Tüm kanserler berbattır ancak tiroid kanseri, yavaş büyüyen ve ameliyatla iyi bir şekilde tedavi edilebilen bir türdür.
Bu kanserin dört alt kümesi vardır. En sık görülen papiller ve foliküler tiroid kanserleri yavaş seyreder. Her ameliyatta olduğu gibi tiroid ameliyatının da riskleri vardır. Ses sonu hasarı, kanama ve paratiroid hasarı sonucu kalsiyum metabolizması bozulabilir.
Tiroid hastalıklarından nasıl korunmalıyız?
Beslenmemize dikkat ederek bazı türlerden kendimizi korumak mümkündür ancak vücutta üretilen hücrelerin tiroidi yok etmesine neden olan durumları durdurmak mümkün değildir. Hashimoto tiroidi kadınlarda çok sık görülen ve bezin zarar görmesine neden olan antikorların gelişimi ile ilişkili olan ve belirtilerine göre tedavi edilen bir hastalıktır. Graves hastalığında tiroidin çok çalışmasına neden olan antikorlar gelişir ve ameliyat gerekebilir.
Hastalarda ne gibi şikayetler görülür?
Hipotiroidizmde yorgunluk, bitkinlik, ciltte kuruluk ve kalınlaşma, soğuğa dayanamama, dikkat dağınıklığı, saç ve kaş dökülmesi, seste kalınlaşma, kalp atışında yavaşlama, kabızlık, yüz ve göz kapaklarında şişlik, adet düzensizlikleri görülebilir. .
Hipertiroidizmde iştah artışına rağmen kilo kaybı, çarpıntı, halsizlik, yorgunluk, ısı intoleransı, aşırı terleme, ishal veya sık dışkılama, adet düzensizliği, kas güçsüzlüğü ve göz problemleri mevcuttur. Uzun vadede kemik erimesi de meydana gelebilir.
Beslenme konusunda önerileriniz ve günlük hayatta nelere dikkat etmeniz gerekiyor?
Tiroid hormonu sentezinin şartı olan iyotun besinlerle birlikte mutlaka alınması gerekir. İyot eksikliğinin yanı sıra selenyum eksikliği de guatra neden olabilir. Bu hastalarda B12 vitamini ve demir eksikliği de sık görüldüğünden yerlerinin besinlerle doldurulması gerekir. Hashimoto hastalarında D vitamini eksikliği vardır. Bu gruptakilerin soya, kırmızı lahana, brokoli, brüksel lahanasını dikkatli tüketmeleri önerilir.
Tanı ve tedavide hastalar hangi süreçlerden geçiyor?
Bezin normal işleyişi tiroid hormonlarının test edilmesiyle belirlenir. Kanda TSH, T3 ve T4 ölçülür; Düzey düşükse hipotiroidi, yüksekse hipertiroidi denir. Bezin fonksiyonuna yönelik sintigrafi yapılabilir. Nodüller hakkında bilgi edinmek için ultrason önerilir. Nodüllerde şüphe saptanırsa hasta biyopsiye yönlendirilir ve sonuca göre ameliyata karar verilebilir. Ameliyat olan hastaların hayatları boyunca tiroid bezinin yerine geçen hormon ilaçlarını kullanmaları gerekmektedir. Kanserin patolojik tipine ve özelliklerine göre radyoaktif iyot tedavisi de uygulanabilmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
